-
Mickey Yang & Katrein Breukers
Amazigh, De Fabriek EindhovenVijf perspectieven
Door Frank KoolenVerwachtingen, misinterpretatie, verwarring. De wificode 'Amazigh88888888' in een hostel in Marokko die een verkeerde spelling leek van het woord 'Amazing' maar die bleek te verwijzen naar de naam voor de oorspronkelijke bewoners van Marokko, de Berbers of Amazigh als startpunt voor een gezamenlijke werkperiode bol van associaties en ontdekking. Vijf figuranten zijn gevraagd vanuit hun perspectief op deze bijzondere samenwerking te reflecteren.
Tentoonstellingsruimte:
Ik ben een tentoonstellingsruimte en ik was ooit de fabriekshal van een boekbinderij, maar ik kan heus wel overweg met computers. Ook ik moet met mijn tijd mee, voor je het weet voldoe je niet meer aan de norm en word je gesloopt om plaats te maken voor iets multifunctioneels en duurzaams. Iets multifunctioneels en duurzaams dat na 20 jaar weer gesloopt wordt voor iets nog moderners, nog multifunctionelers nog duurzamers. Dat gaat mij niet gebeuren. Ik ben van plan te blijven. Zonder mij bestond deze plek niet. Om dat te onderstrepen heeft men me gevraagd iets over de samenwerking tussen Mickey Yang en Katrein Breukers te vertellen. Dat doe ik graag.
Laat ik met het einde beginnen. Met de laatste zin van de tekst over de samenwerking tussen Mickey Yang en Katrein Breukers op de website van De Fabriek: 'We verwachten dat de samenwerking een dynamische vormentaal oplevert', Als je dat in Google translate naar het Arabisch vertaald, lees je: نتوقع أن يقدم التعاون لغة رسمية ديناميكية Als je dat vervolgens weer terugvertaald naar het Nederlands staat er opeens: 'We verwachten dat samenwerking een dynamische, officiële taal zal bieden'. Daar begint de ellende al. En we zijn nog niet eens echt begonnen. Een keer een vertaling terugvertalen en je gaat van een 'dynamische vormentaal' naar een 'dynamische, officiële taal'. Gaan Mickey en Katrein een officiële taal maken? Ik geloof er niks van. Zij geloven niet in officiële dingen. Ze geloven in associaties en poëzie en toeval en beweging en experiment. Ik zag het ze doen, hier onder en boven mij. Als eerste handeling rolden ze een mandarijn bij mij naar binnen om de boel te verkennen. Ze riepen 'echo' en lachten veel, ze vonden me intimiderend maar ik was het die geïntimideerd was door hun onbevangenheid. Het verwarde me, maar ik was ook nieuwsgierig naar wat komen ging. Ik zag ze werken, praten, zagen, schroeven, maken, schuiven, uitpakken, zwijgen en bovenal proberen. Een groots arbeidsethos gekoppeld aan zelfreflectie en experimentele durf. Op de vraag 'wanneer is het mislukt? hoorde ik Katrein antwoorden: 'Als we niet ons best hebben gedaan.' en Mickey zei: 'Als het publiek zich niet aangesproken of betrokken heeft gevoeld'. En zo deden ze weken lang hun uiterste best om mensen aan te spreken in hun eigen individuele en gemeenschappelijke taal die geen taal is maar een langgerekte serie pogingen om een nieuw alfabet te maken. Een zeer onofficieel, tijdelijk en nooit afgerond alfabet in vormen, beelden en verhalen via deeg, doeken, broeken, tenten, tekens, touwen, torens, slippers en sleutels. Voor minder doen ze het niet. إنهم لا يفعلون ذلك بأقل (Ze doen het niet minder).
Kameel:
Ik kan omgaan met dorst, met kou, met gewicht, met zand. Ik heb ook geduld, heel veel geduld en ik neem de dingen zoals ze komen. Je kan me slaan, je kan me uitlachen, je kan me negeren, het doet me niks. Ik raak pas in paniek als ik drie dagen op rij de sterren niet heb kunnen tellen. En dan de toeristen. Toeristen gaan en toeristen komen. Wie ze echt zijn weet ik niet. Ze zitten onwennig op mijn rug, lachen zenuwachtig, maken foto's van elkaar en kijken zonder te zien. Niet zo lang geleden was het plotseling anders. Er zat een jonge vrouw op mijn rug. Aan haar taal te horen kwam ze uit het Noorden. Ze was de eerste die tegen me sprak. Echt tegen me sprak. Voorheen was er natuurlijk het hypnotiserende gefluister van mijn baas of het resolute 'Ho' of 'Stop' van een angstige reiziger op mijn rug. Nu was het een zacht verteld, gefragmenteerd verhaal, vol van vragen en associaties, en het rare was dat ik het nog kon verstaan ook. Ze vroeg me hoe oprechtheid en authenticiteit te onderscheiden is van toeristische aanpassing. Dat je zelf geobjectiveerd wordt terwijl je je juist wilt verplaatsen in de ander om werkelijk contact te krijgen. Zoals het ze wel lukte met Achmed de taxichauffeur op weg naar de plek waar ik als kameel sinds jaar en dag ritjes moet maken. Waarom iedereen van mijn lokale begeleiders toch die traditionele dans deed zonder dat ze er plezier in leken te hebben. 'Waarom ben ik hier?', vroeg ze een aantal maal. Dat zij en haar lotgenoot zo geïnspireerd waren door de lokale ambachten en de trots waarmee de eigenaren hun werkplaatsen toonden. Dat de doorlopende stroom van misinterpretaties je ook heel bewust maakt van je eigen schommelende identiteit. Over het willen afbakenen en juist open willen laten. Over risico en veiligheid. Over het feit dat ze dankbaar was dat ik naar haar wilde luisteren. En dat terwijl ik dankbaar was dat ze tegen me wilde praten. Ik mis haar zoals de woestijnen de regen missen.
Sleutel:
Ik ben een sleutel waar geen slot voor is. Een slot zonder sleutel kan je nog forceren, maar bij een sleutel zonder slot kan dat niet. Ik ben gemaakt zonder ander doel dan een symbool te zijn voor een oplossing. Gelukkig ben ik op zichzelf ook iets. Ik ben een vorm gemaakt van een materiaal. Ik heb geen mond maar wel tanden. Mickey en Katrein hebben dat gezien. In Marokko, maar ook elders. Ze weten dingen die bedoeld zijn om te dragen, verhullen, openen, vasthouden, uit hun geijkte context te halen en opnieuw van een geest te voorzien. Objecten die door het etaleren van mogelijk nut, een activiteit oproepen. Mickey en Katrein, Breukers & Yang, YNG & BRKRS, eigenlijk zijn ze zelf twee sleutels die op een oneindige hoeveelheid nog niet bestaande sloten passen.
Schrijver:
Mickey en Katrein, twee namen weggelopen uit modern klassieke volkssprookjes besloten samen op reis te gaan met als centrale idee een ervaring te delen. Reizen op dezelfde snelheid maar in een ander ritme. De een bedachtzamer met een wens tot kadreren en overzicht, de ander relatief grenzeloos en altijd op zoek naar dingen die ze nog niet kent. Beide tot op het bot nieuwsgierig, positief en anti-cynisch met een gedeelde fascinatie voor zelfvoorzienendheid, alledaagse rituelen, folklore, ambachten en tradities.
En dan? Dan ben je daar samen, maar je bent tegelijkertijd nergens zonder jezelf. Je hebt jezelf meegenomen en je vraagt je af of dat een echte ervaring in de weg staat. En je vraagt je af of wat je ervaart wel echt is. En je vraagt je af wat je medereiziger ervaart en vraagt dat aan haar. En je vraagt je samen af wat de mensen ervaren terwijl ze jullie een authentieke ervaring willen bieden. En gezamenlijk bespreek je wat de wisselwerking tussen al die mogelijke ervaringen oplevert en je ervaart afzonderlijk hoe moeilijk het is de juiste vragen te stellen. En je vraagt je af wat een vraag 'juist' maakt. En je dan vervolgens realiseren dat er terloops een ingenieus maar onoverzichtelijk web is ontstaan van verschillende realiteiten en contexten waar de rol van taal lijkt te zijn uitgespeeld. Een nieuw speelveld opent zich. Een wereld waarin zelfverzekerde kwetsbaarheid hand in hand gaat met ongemak en verwarring. Waar de afdruk van een jas in het zand en een geïmproviseerd, amateuristisch gemaakt aankondigingsbord in het Arabisch een nieuwe collage vormen in een arsenaal aan nieuwe communicatie mogelijkheden om de verbeelding open te breken.
Tekst:
En wat heb ik nu dan verteld? Wat hebben we met z'n allen verteld? Als tentoonstellingsruimte, kameel, sleutel, schrijver en tekst. En wat heb jij begrepen als lezer? Sprak het tot je verbeelding? Als we niet tot je verbeelding hebben gesproken, is dat jammer, maar we hebben ons best gedaan. Vergeet ons in dat geval en laat je simpelweg overspoelen door het werk van Mickey en Katrein. Eigenlijk heeft het geen tekst nodig. Ze bieden op genereuze wijze hun werkproces, tijdelijke taal en beeld. Ze nodigen je uit om een onderdeel te worden met het geheel door te durven kijken en ervaren. Een poging tot een open blik is het beste begin.
-
www.katreinbreukers.com